ΗΠΕΙΡΟΣ
- Ο ΤΟΠΟΣ ΤΩΝ ΞΕΝΙΤΕΜΕΝΩΝ
& ΤΩΝ ΕΥΕΓΕΡΤΩΝ
Γράφει ο Νίκος Γεωργόπουλος - 9/12/2022
¨ Ξενιτεμένο μου πουλί και παραπονεμένο, μωρέ ξένε μου και παραπονεμένο
Η ξενιτιά σε χαίρεται κι εγώ ’χω τον καημό σου, μωρέ ξένε μου
κι εγώ ’χω τον καημό σου.
Τι να σου στείλω ξένε μου αυτού στα ξένα που ’σαιμωρέ ξένε μου, αυτού στα ξένα που ’σαι;
Σου στέλνω μήλο, σέπεται, κυδώνι μαραγκιάζει,σου στέλνω μοσχοστάφυλο, στο δρόμο σταφιδιάζει.
Σου στέλνω και το δάκρυ μου σ’ ένα φτενό μαντήλι,το δάκρυ μου ’ναι καφτερό και καίει το μαντήλι.¨
Τα παραπάνω λόγια του χιλιοτραγουδισμένου ηπειρώτικου παραδοσιακού τραγουδιού της ξενιτιάς πραγματικά ξεπήδησαν μέσα απο τη ψυχή της άγνωστης Ηπειρώτισσας(συζύγου ή μάνας) για να εκφράσουν τα έντονα συναισθήματα με τα οποία βίωναν τον ξενιτεμό των δικών τους ανθρώπων.
Η σκλαβιά απο τους οθωμανούς δημιούργησε την ανάγκη για μια ελεύθερη και καλύτερη ζωή που οδήγησε τελικά πολλούς Ηπειρώτες να εγκαταλείψουν τις πατρογονικές τους εστίες.
Πολλοί ξενιτεμένοι ηπειρώτες ως αποτέλεσμα της ευφείας και της εργατικότητάς τους απέκτησαν αμύθητα πλούτη.Η αγάπη τους όμως για τον τόπο τους και την Ελλάδα τους οδήγησε «να αποθέσουν στ’ απλωμένα χέρια της Πατρίδας ό,τι απόκτησαν με τον τίμιο μόχθο τους. Κι αυτή με ευγνωμοσύνη τους χάρισε τον επίζηλο τίτλο των Εθνικών Ευεργετών»
Οι Ηπειρώτες εθνικοί ευεργέτες είχαν ως πρώτες προτεραιότητες την διάσωση της Ελληνικής παιδείας και την παροχή κοινωνικού έργου. Ως εκ τούτου με τα κληροδοτήματα τους ίδρυσαν σχολεία στις πόλεις καταγωγής τους,ενίσχυσαν Ελληνικές Σχολές και κέντρα της Παιδείας σε όλες τις πόλεις, δημιούργησαν βιβλιοθήκες, εργαστήρια φυσικής και χημείας, έδωσαν υποτροφίες για σπουδές στο εξωτερικό, συνέδραμαν στην κατασκευή νοσοκομείων, πτωχοκομείων, ναών, γηροκομείων κ.λ.π.
Ενδεικτικά αξίζει να αναφέρουμε/υπενθυμίσουμε τις ακόλουθες ευεργεσίες:
Την ίδρυση του Σταδίου –το «Καλλιμάρμαρο»- από τον Γεώργιο Αβέρωφ από το Μέτσοβο, της Ακαδημίας και του Αστεροσκοπείου από τον Γεώργιο και Σίμο Σίνα, του Πολυτεχνείου από τους Γ. Αβέρωφ –Μιχαήλ Τοσίτσα και Νικόλαο Στουρνάρα.
Μετσοβιτών δημιούργημα είναι επίσης το Ωδείο Αθηνών, το Αρχαιολογικό Μουσείο (Ελένη Τοσίτσα), όπως και το κτίριο των φυλακών Αβέρωφ, η στρατιωτική σχολή Ευελπίδων,το Εφηβείο και το ηρωικό θωρηκτό Αβέρωφ.
Ο Γιαννιώτης Ιωάννης Δομπόλης όρισε με διαθήκη του να διαθέσει η Ελληνική Κυβέρνηση το κληροδότημά του για την ίδρυση Πανεπιστημίου στην Αθήνα με την επωνυμία «Καποδιστριακόν», προς τιμή του μεγάλου άνδρα και φίλου του Ιωάννη Καποδίστρια.
Ο Κωνσταντίνος Ζάππας εκτελεστής της διαθήκης του Ευάγγελου Ζάππα από το Λάμποβο της Β. Ηπείρου, φροντίζει για τη δημιουργία του κτηρίου των Ολυμπιακών εκθέσεων στο πλαίσιο της επανίδρυσης των Ολυμπιακών Αγώνων –όνειρο ζωής του Ευάγγελου-το γνωστό Ζάππειο.
Ο ίδιος ιδρύει το Ζάππειο Παρθεναγωγείο στην Κων/πολη, Ανδριανούπολη, Αθήνα και Λάμποβο.
Στους Βορειοηπειρώτες Ευεργέτες ανήκει και ο Χρηστάκης Ζωγράφος από το Κεστοράτι Αργυροκάστρου, που αναδείχθηκε μεγάλος τραπεζίτης στην Κων/πολη και ιδρυτής των Ζωγραφείων Ιδρυμάτων.
Η Κορυτσά πρόσφερε τον Ιωάννη Μάγκα, από την περιουσία του οποίου χτίστηκε το Μέγαρο Μεγάλου Αλεξάνδρου (Πλατεία Ομονοίας), το Μπάγκειον, κοινωφελή έργα και κληροδοτήματα τα οποία άφησε με αποδέκτη του δωρητηρίου συμβολαίου του τον Χαρίλαο Τρικούπη.
Η Ριζάρειος Σχολή, όνειρο ζωής του Μάνθου Ριζάρη από το Μονοδένδρι πραγματώνεται από τον αδελφό του Γεώργιο για να μεταδίδονται στους μαθητές τα ελληνοχριστιανικά ιδεώδη και να μορφώνεται ο κλήρος.
Το Ορφανοτροφείο Χατζηκώστα στην Αθήνα από τον Γεώργιο Χατζηκώστα όπως και το ομώνυμο Νοσοκομείο στην πόλη των Ιωαννίνων και στο Μεσολόγγι.
Το Ορφανοτροφείο Γεωργίου Σταύρου στα Γιάννενα έργο του μεγάλου Ευεργέτη, που ίδρυσε το πρώτο πιστωτικό ίδρυμα της χώρας και το διοίκησε για 27 έτη. Είναι αυτός που μαζί με το Ζώη Καπλάνη και τους Ζωσιμάδες έβαλαν το κεφάλαιο για τη δημιουργία της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος.
Ο Απόστολος Αρσάκης παραχώρησε στην «Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία» την ευθύνη της ίδρυσης του Αρσακείου Παρθεναγωγείου στην Αθήνα με τη μια και μόνη ευχή «το μικρόν χωρίον της καταγωγής του, η Χοταχόβα να κατασταθεί μιαν ημέραν μουσοτροφείον».
Ο Ζώης Καπλάνης, το μικρό ορφανό από το Γραμμένο ιδρύει το 1798 την Καπλάνειο Σχολή και τη θέτει υπό τη διεύθυνση του Αθανάσιου Ψαλίδα.
Τέλος αντί επιλόγου πρέπει να έχουμε πάντα στο μυαλό μας τα λόγια του άλλοτε διευθυντή της Εθνικής Βιβλιοθήκης Ευάγγελου Φωτιάδη που είχε πει σε μια διάλεξή του: «Αν από την Αθήνα αφαιρέσουμε τα έργα των Ηπειρωτών Ευεργετών, δεν ξεύρω τι ακριβώς θα απομείνει…». Για σκεφθείτε το δεν έιναι μια μεγάλη αλήθεια.
Υ.Γ 1. Το άρθρο αποφάσισα να το γράψω με αφορμή την μη ενεργή συμμετοχή του Πολιτιστικού Συλλόγου Ηπειρωτών της πόλης μας, από τα δρώμενα του Δήμου και όχι μόνο, κατά την διάρκεια του εορτασμού της Αγ. Βαρβάρας.Είμαι σίγουρος οτι η εν λόγω μη συμμετοχή πλήγωσε βαθιά όλους τους Ηπειρώτες του Δήμου μας.
Υ.Γ 2. Τα παραπάνω δεν αποτελούν μομφή προς το ΔΣ αλλά προτροπή προς τα μέλη για παροχή βοήθειας(πρέπει όμως ζητείται) ώστε να ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις, των Ηπειρωτών, ο σύλλογός μας.Υπάρχει ανάγκη ανασύνταξης και αναδιοργάνωσης.
ΥΓ 3. Το ΔΣ που θα αναδειχθεί από τις επερχόμενες εκλογές θα πρέπει να είναι αποφασισμένο να εργασθεί με δυναμισμό για την ανάπτυξη και την εδραίωση του συλλόγου μας. Εμείς οι ηπειρώτες έχουμε καθήκον, με τη δράση μας και την στήριξη στον σύλλογο μας, να επιβεβαιώνουμε στους συμπολίτες μας Αγιοβαρβαριώτες την αγάπη μας για την Ήπειρο.