_{Πλήθος κόσμου στις εκδηλώσεις αντιφασιστικής μνήμης και}

_{τιμής στους 200 κομμουνιστές, στο ΜΠΛΟΚ 15.}

_{Το Σάββατο 13 Μάη, πραγματοποιήθηκαν με επιτυχία οι εκδηλώσεις της αντιφασιστικής μνήμης και τιμής στους 200 κομμουνιστές που εκτελέστηκαν την Πρωτομαγιά του 1944.}

_{Οι εκδηλώσεις έγιναν στο χώρο του ΜΠΛΟΚ 15 με ιστορικό περίπατο και ξενάγηση από τον Αντιπεριφερειάρχη και ιστορικό κ. Σπύρο Τζόκα. Ακολούθησε κατάθεση τιμής στη μνήμη των αγωνιστών, μπροστά από το ΜΠΛΟΚ.}

_{Στη συνέχεια ο κόσμος μετέβηκε στο κοντινό υπαίθριο θέατρο Χαϊδαρίου, όπου και παρακολούθησε τη θεατρική παράσταση «Λέλα Καραγιάννη, η μάνα της Αντίστασης» με τη Μαίρη Βιδάλη.
Αξίζει να σημειώσουμε ότι τόσο ο Υπουργός, όσο και ο Αντιπεριφερειάρχης, δεσμεύτηκαν ότι θα συνεχίσουν οι ενέργειες για την ανάδειξη του ΜΠΛΟΚ 15 ως στοιχείο της νεότερης ιστορίας μας και την απόδοση του στρατοπέδου του Χαϊδαρίου στο Δήμο και το Λαό της πόλης.}

_{Στις εκδηλώσεις παραβρέθηκαν:}

_{O κ. Δημήτρης Βίτσας, αναπληρωτής Υπουργός Εθνικής Άμυνας, ο αναπληρωτής Γ.Γ του Υπουργείου Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης κ. Τζανέτος Φιλιππάκος, ο Συνταγματάρχης Διαβιβάσεων κ. Αλέξιος Καρατσικάκης, κ. η Αντιπεριφερειάρχης Πολιτισμού κα. Εύη Αποστολάκη, οι Περιφερειακοί Σύμβουλοι κα. Στεφανοπούλου Αναστασία, Δανιά Νικολέτα, Κρητικού Κατερίνα και Καράμπελας Κώστας, ο κ. Νίκος Ζενέτος, Δήμαρχος Ιλίου, ο κ. Γιώργος Καπλάνης, Δήμαρχος Αγίας Βαρβάρας, Επικεφαλής Δημοτικών Παρατάξεων Περιστερίου και Χαϊδαρίου, Δημοτικοί Σύμβουλοι, εκπρόσωποι εθνικοτοπικών συλλόγων και φορέων της περιοχής.}

_{ΧΩΡΟΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΜΝΗΜΗΣ - ΤΟΠΟΣΗΜΑ}

_{Στρατόπεδο Χαϊδαρίου (μπλοκ 15)}

_{ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ.}

_{Η έναρξη του ελληνοϊταλικού πολέμου συνέπεσε με την ολοκλήρωση των εργασιών κατασκευής του στρατοπέδου στο Χαϊδάρι, που η κυβέρνηση Μεταξά είχε ξεκινήσει από το 1937.}

_{Το στρατόπεδο συγκέντρωσης του Χαϊδαρίου άρχισε να λειτουργεί από τον Σεπτέμβριο του 1943 και σταμάτησε στα τέλη Σεπτεμβρίου του 1944, όταν οι Γερμανοί άρχισαν να αποσύρονται από τα ελληνικά εδάφη.} 

_{TO ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΙΧΕ ΟΡΘΟΓΩΝΙΟ ΣΧΗΜΑ και περιβαλλόταν από ψηλό μαντρότοιχο, τριπλή σειρά συρματοπλέγματος στην εξωτερική πλευρά και πυκνότατο συρματόπλεγμα στην εσωτερική πλευρά του περιβόλου. Κάθε 200 μ. υπήρχαν ισχυρά οχυρωμένα φυλάκια για σκοπιές. Η είσοδος βρισκόταν στη δυτική πλευρά και ήταν διπλή. Εκατέρωθεν της πύλης υπήρχαν φυλάκια για την προστασία της εισόδου του στρατοπέδου. Στα νοτιοανατολικά της εισόδου βρισκόταν το κτήριο και τα μαγειρεία της εξωτερικής φρουράς, ενώ στα βορειοανατολικά τα μαγειρεία και οι αποθήκες τροφίμων του στρατοπέδου. Τo εσωτερικό του οχυρωμένου περιβόλου είχε αποψιλωθεί και δεν υπήρχε ούτε ένα δέντρο. Πολλαπλά κτηριακά συγκροτήματα (Μπλοκ) υψώνονταν στον δυτικό τομέα του στρατοπέδου. Ο Αλέξανδρος Ζήσης, κρατούμενος στο στρατόπεδο από τον Δεκέμβριο του 1943 έως τον Μάιο του 1944, περιγράφει: «Τριπλή σειρά από συρματοπλέγματα, κι ένας ψηλός τοίχος περικλείνουν το στοιχειωμένο Χαϊδάρι. To στρατόπεδο και φυλακές των Ες-Ες, τη Βαστίλη του 20ού αιώνα. Στρατιώτες με αυτόματα φρουρούν επάνω στα βαριά οπλισμένα Blokhaus, απειλώντας με άμεσο θάνατο εκείνον που θ' αποτολμούσε κάθε προσέγγιση. Και μόνο ένας δρόμος, που βρίσκεται κάτω από τα πυρά κατάλληλα τοποθετημένων μυδραλλιοβόλων, καταλήγει στη μοναδική είσοδο του στρατόπεδου, τη στολισμένη με τον αγκυλωτό σταυρό και τα σήματα των Ες-Ες... Διπλές βαριές σιδερένιες πόρτες ανοίγουν, για να επιτρέψουν την είσοδο στην κολασμένη πολιτεία».}

_{ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΟΙ.}

_{Υπολογίζεται ότι από αυτό το στρατόπεδο συγκέντρωσης πέρασαν συνολικά πάνω από 21.000 κρατούμενοι. Στον αριθμό αυτό συμπεριλαμβάνονται και Εβραίοι, η συντριπτική πλειονότητα των οποίων μεταφέρθηκε τελικά σε ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης στη Γερμανία.}

_{ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΩΝ.}

_{Όταν η Εθνική Αντίσταση κορυφώθηκε οι Ιταλοί, οι οποίοι έλεγχαν τις φυλακές-στρατόπεδα στη νότια Ελλάδα, αποφάσισαν να διαλύσουν εκείνα που βρίσκονταν σε επισφαλείς θέσεις και να μεταφερθούν στην Αθήνα, όπου οι δυνάμεις κατοχής ήταν κατά πολύ μεγαλύτερες.}

_{ΠΡΩΤΑΡΧΙΚΟΣ, ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟΥ ήταν να μετατραπεί σε «φόβητρο», σε έναν τρομακτικό θρύλο. Ο θέμος Κορνάρος, ένας από τους χιλιάδες κρατουμένους στο Χαϊδάρι, τονίζει:} 

_{«Η διαμονή στο Χαϊδάρι έπρεπε να έχει κάτι το αβέβαιο, το αόριστο, το διαρκώς επικίνδυνο. Να γίνει ο μπαμπούλας, φόβητρο, συνώνυμο με το Χάρο και να παραδοθεί έτσι στη φαντασία του ευαίσθητου Λαού μας, που με τη δύναμη και τη γονιμότητά της το συμπλήρωνε, το τελειοποιούσε, και αυτόματα η δύναμη αυτή έμπαινε στην υπηρεσία του εχθρού. Το Χαϊδάρι ιδρύθηκε περισσότερο για τους έξω και λιγότερο για τους ίδιους τους κρατούμενους».} 

_{ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΩΝ.}

_{Στις 29 Αυγούστου 1943 οι Ιταλοί διοικητές των φυλακών της Λάρισας επέλεξαν πάνω από εξακόσιους κρατουμένους και τους απέστειλαν σιδηροδρομικώς στην Αθήνα. Μεταξύ αυτών υπήρχαν 243 κομμουνιστές που κρατούνταν στην Ακροναυπλία από την εποχή του Μεταξά, είκοσι Αναφιώτες, οι οποίοι είχαν μεταφερθεί από τις φυλακές Αβέρωφ στη Λάρισα και 327 κρατούμενοι των Ιταλών. Μεταξύ των τελευταίων υπήρχαν και τέσσερις γυναίκες.}

_{ΑΦΙΞΗ ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΩΝ.}

_{Οι κρατούμενοι έφθασαν στην Αθήνα στις 3 Σεπτεμβρίου και υπήρξε άμεση μεταφορά τους στο στρατόπεδο Χαϊδαρίου, το οποίο είχαν ήδη διαρρυθμίσει κατάλληλα οι Ιταλοί.}

_{Ο ΓΙΑΤΡΟΣ ΑΝΤΩΝΗΣ ΦΛΟΥΝΤΖΗΣ, ο οποίος ήταν μεταξύ των κρατουμένων, περιγράφει την άφιξή τους στην Αθήνα στις 3 Σεπτεμβρίου και την άμεση μεταφορά τους στο Χαϊδάρι:} 

_{«Στην Αθήνα πρέπει να φθάσαμε το μεσημέρι στις 3 του Σεπτέμβρη. Μας κατέβασαν στο Σταθμό Λαρίσης, μας φόρτωσαν σε στρατιωτικά καμιόνια και μας μετέφεραν στο Χαϊδάρι. Η διαδικασία αυτή κράτησε αρκετές ώρες. Εδώ, δεν επέτρεπαν να πλησιάσει ο κόσμος, κι έτσι δεν είχαμε τις εκδηλώσεις της Λάρισας. Έγινε, όμως, κάτι άλλο, που είχε την ίδια σημασία και αξία, αν όχι μεγαλύτερη. Όσοι από μας είχαν συγγενείς στην περιφέρεια της πρωτεύουσας, έριξαν στο δρόμο σημειώματα με τη διεύθυνσή τους και λίγα λόγια Από τα σημειώματα αυτά δε χάθηκε κανένα. Και όχι μόνον αυτό. Πήγαν αμέσως όλα στον προορισμό τους, παρά την άθλια συγκοινωνία της εποχής, ώστε πριν νυχτώσει μας πρόφτασαν στο Χαϊδάρι οι πρώτοι επισκέπτες με δέματα».} 

_{ΤΟ ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΣΤΟΥΣ ΓΕΡΜΑΝΟΥΣ.}

_{Αμέσως μετά την ανακοίνωση της συνθηκολόγησης της ιταλικής κυβέρνησης με τις συμμαχικές δυνάμεις στις 8 Σεπτεμβρίου 1943, οι Ιταλοί αποσύρθηκαν από το Χαϊδάρι.}

_{Στις 10 Σεπτεμβρίου το στρατόπεδο πέρασε στα χέρια των Γερμανών, οι οποίοι αρχικά το χρησιμοποίησαν ως παράρτημα των φυλακών Αβέρωφ, με διοικητή τον επιλοχία Ρούντι Τρέπτε (Roudi Trepte).}

_{Υπό τη γερμανική διοίκηση οι συνθήκες διαβίωσης έγιναν πολύ περισσότερο σκληρές, ιδιαίτερα όταν στις 29 Νοεμβρίου η διοίκηση πέρασε στα χέρια των SS και του διαβόητου ταγματάρχη Πάουλ Ραντόμσκι.}

_{Η ΠΡΩΤΗ ΕΚΤΕΛΕΣΗ στο στρατόπεδο του Χαϊδαρίου έγινε στις 7 Δεκεμβρίου 1943 το απόγευμα. To θύμα, το οποίο εκτελέστηκε από τον ίδιο τον Ραντόμσκι, έφθασε στο Χαϊδάρι με δωδεκαμελή ομάδα από τις φυλακές Αβέρωφ το μεσημέρι της ίδιας ημέρας. Ήταν ο έφεδρος υπολοχαγός του Ελληνικού Στρατού Λεβί από τα Ιωάννινα.}

_{Μαζί του ήταν και ο Κώστας Βατικιώτης, ο οποίος διηγείται το ανατριχιαστικό επεισόδιο: «Την ημέραν της αναχωρήσεώς μας από τας φυλακάς Αβέρωφ, το αυτοκίνητον του οποίου επεβαίναμεν εσταμάτησε προ της εισόδου του εξωτερικού περιβόλου. Είδομεν τότε να ρίπτουν εντός του οχήματος έναν άνθρωπον σιδηροδέσμιον, ρακένδυτον, μαύρον από το ξύλο. Επρόκειτο περί ενός εφέδρου υπολοχαγού του ελληνικού στρατού, του Ισραηλίτου Λευή εξ Ιωαννίνων. Όταν εφθάσαμεν εις το Χαϊδάρι, ο Διοικητής, κατά το προσκλητήριον του απογεύματος, εκάλεσε τον διερμηνέα και του ενεχείρισεν εν έγγραφον, διέταξε δε συγχρόνως τον δυστυχή κρατούμενον, ο οποίος ήτο ακόμη σιδηροδέσμιος και είχε ταχθεί αριστερά μου, να προχωρήσει πλησίον του. Αφού τον εμαστίγωσεν εις το πρόσωπον εστράφη προς τον διερμηνέα και του είπε να διαβάσει μεγαλοφώνως την έγγραφον διαταγήν του. Και ο διερμηνεύς ανέγνωσε: Ό διοικητής Χαϊδαρίου Ταγματάρχης Ραδόμσκυ θα εκτελέσει ιδιοχείρως ενώπιόν σας τον Λευή, διότι απεπειράθη να δραπετεύσει την ημέραν της συλλήψεώς του. Προσέξατε. Η αυτή τύχη σας περιμένει, αν επιχειρήσετε το ίδιον". Οι παρατεταγμένοι κρατούμενοι επάγωσαν από φρίκην. Ο απαίσιος διοικητής επραγματοποίησεν την απειλήν του. Ετράβηξε το περίστροφον και επυροβόλησε εναντίον του ατυχούς ανθρώπου, ο οποίος εσωριάσθη κατά γης αιμόφυρτος.»} 

_{ΟΜΑΔΙΚΕΣ ΕΚΤΕΛΕΣΕΙΣ.}

_{Μετά τη δολοφονία του Λεβί, ακολούθησαν πολυάριθμες ομαδικές εκτελέσεις στο Χαϊδάρι. Αναφέρεται ότι εκτελέστηκαν συνολικά 1.800 κρατούμενοι, ενώ 300 ακόμη θανατώθηκαν στις ανακρίσεις στο αρχηγείο της Γκεστάπο στην οδό Μέρλιν στο κέντρο της Αθήνας και στο Χαϊδάρι. Ανάμεσα σε αυτούς υπήρχαν τουλάχιστον 30 γυναίκες, 104 ανάπηροι πολέμου, 190 φοιτητές και 40 μαθητές.}

_{To Μπλοκ 15 ως χώρος αυστηρής απομόνωσης εγκαινιάστηκε τον Δεκέμβριο του 1943. Η αρχιτεκτονική του μορφή, με τους μεγάλους θαλάμους και τα λιγοστά παράθυρα, υποδεικνύει ότι χτίστηκε προκειμένου να στεγάσει κάποια στρατιωτική φυλακή. Βρισκόταν στο βόρειο τμήμα του στρατοπέδου, κοντά στα Μπλοκ 3 και 4. Ο θέμος Κορνάρος περιγράφει: 
«To μόνο χτίριο που μένει ασουβάντιστο, εξωτερικά για να φαίνεται παλιό, μουχλιασμένο, αραχνιασμένο, για την πρώτη ψυχολογική επίδραση. Δύο πατώματα. Στο πρώτο ένα μεγάλο δωμάτιο 4X7, δεξιά, κι άλλο ένα αριστερά Αυτά προορίζονταν για πενήντα κι απάνω κρατούμενους το καθένα. Και λέγονται θάλαμοι. Γύρω-γύρω, στον υπόλοιπο χώρο, είναι κάποιες τρύπες, σαν καταφύγια σκυλιών, με μια σιδερένια πόρτα, χωρίς κανενός είδους αερισμό, με τοίχους και πατώμα ολόγυρα. Αυτά είναι τα κελλιά της αυστηρής απομόνωσης. Η ίδια διαρρύθμιση ακριβώς και στο δεύτερο πάτωμα. Τα παραθυράκια των θαλάμων είναι ψηλά για να μη μπορεί ο κατάδικος να κυττάζει όξω».} 

_{Η ΜΑΖΙΚΟΤΕΡΗ ΕΚΤΕΛΕΣΗ ήταν αυτή των 200 Ακροναυπλιωτών κομμουνιστών την 1η Μαΐου 1944. Στις 30 Απριλίου 1944 κυκλοφόρησε στο Χαϊδάρι η φήμη ότι τα SS σκόπευαν να εκτελέσουν διακόσιους κρατούμενους ως αντίποινα για τη δολοφονία του Γερμανού υποστράτηγου Κρεχ και τριών αξιωματικών του κοντά στους Μολάους από «κομμουνιστικάς συμμορίας»..}

_{Αυτοί ήταν οι διακόσιοι που θα εκτελούνταν, ως αντίποινα για τη δολοφονία του Γερμανού στρατηγού. Η ομάδα των μελλοθανάτων περιλάμβανε όλους τους Ακροναυπλιώτες, πλην δεκαέξι ατόμων, τους Αναφιώτες και μερικούς άλλους κρατούμενους. Οι διακόσιοι του Χαϊδαρίου μεταφέρθηκαν στο σκοπευτήριο της Καισαριανής, όπου εκτελέσθηκαν με οπλοπολυβόλα. Οι σοροί μεταφέρθηκαν στο Γ΄ Νεκροταφείο, όπου τάφηκαν σε ατομικούς τάφους.}

_{Η ΠΡΩΤΗ ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΗ στο στρατόπεδο του Χαϊδαρίου ήταν η Ηλέκτρα Αποστόλου, που έφτασε στις 7 Δεκεμβρίου 1943 και κλείστηκε στον θάλαμο 11 του Μπλοκ 15. Σταδιακά, μεταφέρθηκαν αρκετές γυναίκες, χριστιανές και Εβραίες, που τοποθετήθηκαν στον θάλαμο 29 του ίδιου Μπλοκ. Μεταξύ αυτών ήταν και η Ηρώ Κωνσταντοπούλου.}

_{Η ΠΡΩΤΗ ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΠΟΥ ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΕ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ έγινε στις 2 Μαΐου 1944. Μεταξύ των κρατουμένων στο Χαϊδάρι ήταν και η Λέλα Καραγιάννη, η οποία κλείστηκε στην απομόνωση και ακολούθως εκτελέστηκε στις 8 Σεπτεμβρίου 1944 στο Δαφνί, στον χώρο όπου σήμερα είναι ο Διομήδειος κήπος.}

_{ΤΟ ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΠΑΥΣΕ ΝΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ με την αποχώρηση των γερμανικών στρατευμάτων από την Ελλάδα τ (τέλη Σεπτεμβρίου 1944).}

_{TO ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΑΡΧΙΣΕ ΚΑΙ ΠΑΛΙ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΙΤΑΙ από μονάδες του ελληνικού στρατού ήδη από το τέλος της δεκαετίας του ’40. Συγκεκριμένα είχαν εγκατασταθεί εκεί δύο Κέντρα Εκπαιδεύσεως, το ένα Πεζικού (ΚΕΒΟΠ) και το άλλο Διαβιβάσεων (ΚΕΔ).}

_{Σ' ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΚΑΤΑΣΤΡΑΦΗΚΑΝ ΜΟΝΑΔΙΚΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΑ που οι αγωνιστές της Αντίστασης είχαν γράψει στα επιχρίσματα των τοίχων και σε άλλα σημεία την ύστατη στιγμή, πριν ολοκληρώσουν την προσφορά και τη θυσία τους.}

_{Ο ΧΩΡΟΣ ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟΥ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ ΕΙΝΑΙ ΤΟΠΟΣ ΜΑΡΤΥΡΙΟΥ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΜΝΗΜΗΣ. Θεωρείται για την Ελλάδα χώρος αντίστοιχος με τα στρατόπεδα Άουσβιτς, Μαουτχάουζεν, Νταχάου, που όμως, σχεδόν αμέσως μετά τη συντριβή των δυνάμεων του Άξονα, ανακηρύχθηκαν ιστορικά μνημεία και με σειρά ενεργειών εξασφαλίστηκε η ανάδειξη και η προβολή τους}

_{Τα ανωτέρω στρατόπεδα εδώ και πολλά χρόνια έχουν κηρυχθεί ιστορικοί τόποι ενώ παράλληλα στον ίδιο χώρο διατηρούν μνημεία, επισκέψιμα όλο το χρόνο, που κρατάνε ζωντανές τις μνήμες των ανθρώπων για να μην ξαναζήσουμε ποτέ πολέμους και θηριωδίες.}

_{ΚΑΘΕ ΧΡΟΝΟ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΜΝΗΜΗΣ ΚΑΙ ΤΙΜΗΣαπό τους Δήμους Χαϊδαρίου και Καισαριανής. Αντίστοιχη εκδήλωση μνήμης έγινε για πρώτη φορά από την Περιφέρεια Αττικής το 2015 και από τότε κάθε χρόνο.}

_{Είναι καιρός με ενέργειες από (Περιφέρεια, Δήμος, ΥΠΕΘΑ, ΥΠΠΟ συνεργάζονται.)}

1. _{Συνεχίζονται οι εργασίες στο μπλοκ 15. Εργασίες στο εσωτερικό και αποκάλυψη πίσω από τα επιχρίσματα των τοίχων}

2. _{Να χαρακτηριστεί άμεσα ολόκληρος ο χώρος του Στρατοπέδου διατηρητέος χώρος ιστορικής μνήμης και να αποδοθεί στον Λαό του Χαϊδαρίου αλλά και ευρύτερα της Δυτικής Αθήνας.}

3. _{Το δρομολόγιο του θανάτου (Χαϊδάρι – Καισαριανή) να γίνει αγώνας ζωής. Κάθε χρόνο που πραγματοποιούνται εκδηλώσεις μνήμης και τιμής από τους Δήμους Χαϊδαρίου και Καισαριανής για τους 200 κομμουνιστές να πραγματοποιείται υπό την αιγίδα του ΣΕΓΑΣ αγώνας δρόμου, Χαϊδάρι – Καισαριανή.}

_{Ας προχωρήσουμε στην απόδοση τιμής που ταιριάζει στους ήρωες και ας αναδείξουμε τα μνημεία μας.}