Η κρίση στην Ευρωπαϊκή Ένωση

και οι επιπτώσεις της

 

 

 

 

 

KODOG

 

 

 

 

Μετά την εκδήλωση της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης την διετία 2007-2009, η ευρωζώνη υπέστη σοβαρή δοκιμασία καθώς βρέθηκε αντιμέτωπη με τις επιπτώσεις της στα κράτη – μέλη της. Προ του φαινομένου αυτού η ΟΝΕ βρέθηκε απροετοίμαστη με αποτέλεσμα τις βεβιασμένες πολιτικές λιτότητας και την οικονομική ύφεση στις υπερχρεωμένες χώρες, γεγονός που επιδείνωσε το χρέος. Θα πρέπει να επισημανθεί ότι τα οικονομικά ισχυρότερα μέλη της ευρωζώνης, με πρωτοστάτη την Γερμανία, διέπονται από την αντίληψη ότι η εξάλειψη των δημοσιονομικών ελλειμμάτων αποτελεί ουσιώδες προαπαιτούμενο οικονομικής πολιτικής. Επομένως, στον βωμό της δημοσιονομικής εξυγίανσης θυσιάζεται η ανάπτυξη. Πράγματι, η δημοσιονομική λιτότητα μπορεί να επηρεάσει θετικά την μείωση των δημοσίων ελλειμμάτων αλλά δεν μπορεί από μόνη της να επιφέρει βιώσιμη δημοσιονομική αναπροσαρμογή την στιγμή που η οικονομία είναι υπερχρεωμένη. Επίσης, η εφαρμογή της πολιτικής λιτότητας σε ευρεία κλίμακα εντός της Ευρωζώνης επιβραδύνει ή και ακυρώνει την όποια αποτελεσματικότητα, η οποία θα μπορούσε να υπάρξει με όρους μακροoικονομικής σταθερότητας, καθώς περιορίζει τις προσδοκίες αύξησης της ζήτησης με συνέπεια, η διαδικασία της ανάπτυξης, της αύξησης των επενδύσεων και της απασχόλησης να επηρεάζονται αρνητικά. Πριν όμως η Ευρώπη προλάβει να αντιμετωπίσει την κρίση χρέους προέκυψε η προσφυγική κρίση δημιουργώντας οξύτερα και εν πολλοίς δυσεπίλυτα προβλήματα, θέτοντας αφετέρου σε δοκιμασία την ικανότητα και αποτελεσματικότητα των ευρωπαϊκών χωρών να απορροφήσουν σε μαζική κλίμακα άτομα με διαφορετικές κοινωνικές και εθνολογικές καταβολές. Οι αντιδράσεις παραμένουν και κυρίως δημιουργούν προϋποθέσεις για την καλλιέργεια ετεροφοβίας και εθνικιστικών αντιλήψεων. Έτσι, κλονίζονται ουσιώδη συστατικά στοιχεία και αρχές της Ένωσης όπως η ελευθερία κίνησης των προσώπων, η αλληλεγγύη και ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, καθώς χώρες – μέλη κλείνουν τα σύνορά τους οδηγώντας σε αναίρεση της Συνθήκης Σένγκεν.

Εντούτοις, το όραμα της Ενωμένης Ευρώπης συνάντησε και κατά το παρελθόν προσκόμματα. Δυσμενείς συγκυρίες, πολιτική ατολμία, αντικρουόμενα συμφέροντα και διεθνείς οικονομικές ανακατατάξεις υπήρξαν ορισμένοι από τους παράγοντες που απείλησαν την σταθερότητα του ευρωπαϊκού οικοδομήματος. Συνέβη, επίσης, οι ίδιοι αυτοί παράγοντες να επενεργήσουν θετικά ως προς την ενοποιητική διαδικασία επιβάλλοντας στους λαούς και στις ηγεσίες τους λύσεις για την υπέρβαση των δυσχερειών. Στις Βρυξέλλες αναγνωρίζουν, πλέον, ότι η οικονομική κρίση θεμελιώνεται στην λανθασμένη κατανομή πλούτου και ανάπτυξης μεταξύ των κρατών. Επομένως, είναι αναγκαίος ο σχεδιασμός των απαραίτητων χρηματοδοτικών εργαλείων, όπως η θεσμοθέτηση ενός αυτόματου μηχανισμού μεταφοράς εισοδημάτων από τις ανταγωνιστικές οικονομίες στις λιγότερο ανταγωνιστικές και η δημιουργία κεντρικού οργάνου για την πρόληψη και διαχείριση κρίσεων με ισότιμη συμμετοχή των κρατών μελών. Πράγματι, μια από τις δομικές και λειτουργικές αδυναμίες του ευρωπαϊκού οικοδομήματος είναι η έλλειψη μηχανισμών μεταφοράς εισοδημάτων από τις χώρες που εμφανίζουν πλεόνασμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών προς τις ασθενέστερες. Προφανώς, αγνοήθηκε η σημασία της εξισορρόπησης του ισοζυγίου πληρωμών εντός της Ευρωζώνης και θεωρήθηκε ότι το βάρος της προσαρμογής οφείλουν να το φέρουν αποκλειστικά τα ασθενή κράτη - μέλη. Ας έχουμε εντούτοις υπόψη τα ομόσπονδα κράτη όπως οι ΗΠΑ και η Γερμανία, τα οποία έχουν θεσμοθετήσει τις εξισωτικές πληρωμές υπέρ των φτωχότερων περιφερειών τους. Στην σημερινή συγκυρία καθώς η εφαρμογή αυστηρών δημοσιονομικών μέτρων οδηγεί στην λιτότητα και στον κοινωνικό αποκλεισμό, ο λαϊκισμός και ευρωσκεπτικισμός κερδίζουν έδαφος με αποτέλεσμα όλο και μεγαλύτερος αριθμός Ευρωπαίων πολιτών να θεωρεί την Ένωση μέρος του προβλήματος παρά παράγοντα επίλυσης του. Δεν αποτελεί, επομένως, κεραυνώ εν αιθρία οι αποσχιστικές πρωτοβουλίες (Βλ. Brexit, δημοψήφισμα στην Ιταλία). Ας θυμηθούμε εδώ την ρήση ενός σημαντικού υπέρμαχου της Ενωμένης Ευρώπης, του Κωνσταντίνου Καραμανλή: «η αντιμετώπιση των δυσχερειών της Ευρώπης δεν θα επιτευχθεί με τον ανταγωνιστικό απομονωτισμό αλλά αντίθετα με την επιτάχυνση της ενοποίησής της».

Βαρβάρα Ψυχούλα – Κοντογιάννη

MSc Διεθνολόγος – Πολιτικός Επιστήμων  - Βιβλιοθηκονόμος

Υποψήφια Bουλευτής Β΄Αθηνών της Νέας Δημοκρατίας στις εκλογές του 2012 και 2015.